اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال، تدریجی و فلج کننده

مراکز درمانی ترک اعتیاد در سراسر دنیا این روزها شاهد روند افزایشی مراجعه کنندگانی هستند که با اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال دست و پنجه نرم می کنند. گرچه تشخیص نشانه های این بیماری خیلی سخت نیست اما بعضی از تریدرها روح شان هم خبر ندارد که درگیر چه معضلی شده اند.

یکی از جنبه های نوسانات شدید در بازار ارزهای دیجیتال که کمتر به آن توجه شده، تاثیری است که تغییرات ناگهانی قیمت ها می تواند روی سلامت روانی تریدرها و سرمایه گذاران، بگذارد. اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال به صورت روزانه یا ترید وسواسی و بیمارگونه همین حالا هم در بین تریدرهای سهام بسیار رایج است و پزشکان متخصص زیادی، تحقیقات و گزارشات مفصلی در مورد آن تهیه کرده اند. حتی برنامه های توان بخشی هم برای درمان اعتیاد به ترید روزانه وجود دارد.

بازار رمزارزها به دلیل امکان به دست آوردن پول های کلان که زندگی را از این رو به آن رو می کنند، سهم زیادی در ابتلای افراد به بیماری اعتیاد به تریدینگ دارد. برای این که به درک بهتری از مکانیسم اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال و نحوه تشخیص آن برسیم، مجله Magazine نشستی با تونی مارین، درمانگر متخصص ارشد در یک مرکز توان بخشی در اسکاتلند و آرون استرنلی، یکی از موسسان مرکز تخصصی اعتیاد خانواده در نیویورک، برگزار کرده است که در ادامه باهم می خوانیم.

اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال چیست؟

استرنلی در این رابطه می گوید: اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال یک نوع اجبار ناخودآگاه و علاقه وسواسی و بیمارگونه دائمی برای انجام عمل سرمایه گذاری یا خرید و فروش ارزهای دیجیتال است که علی رغم عواقب منفی برای زندگی فردی و حرفه ای مانند زیان مالی، از بین رفتن روابط عاطفی، مشکلات شغلی، مشکلات مربوط به سلامت روان و سایر اثرات منفی و مخرب، فرد توان ترک آن را ندارد.

همه چیز تقصیر انتقال دهنده های عصبی است

بدن انسان یک انتقال دهنده عصبی به نام دوپامین ترشح می کند که سیستم عصبی از آن برای انتقال پیام بین سلول های عصبی، استفاده می کند. استرنلی می گوید وقتی قیمت ارزهای دیجیتال بالا می رود و فرد ترید خود را با موفقیت و کسب سود به پایان می رساند، مقدار زیادی دوپامین در بدن ترشح شده و فرد لذت وافری را احساس می کند.

نوسان ارزهای دیجیتال و امکان ترید آن به صورت ۲۴ ساعته در ۷ روز هفته می تواند منجر به ترشح بیش از حد و دائمی دوپامین شود که همین شرایط، ارزهای دیجیتال را بیش از سایر دارایی ها مانند سهام، اعتیادآور می سازد. به مرور زمان، افرادی که مبتلا به اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال می شوند، برای تجربه هیجان و لذت شدید، به ترید کردن وابستگی بیمارگونه پیدا می کنند.

استرنلی معتقد است که احتمال اعتیادآور بودن بعضی از محرک ها مانند رابطه جنسی، مواد مخدر، بازی های ویدیویی و شبکه های اجتماعی که باعث آزاد شدن مقدار زیادی دوپامین می شوند، بسیار زیاد است. او می گوید که به دلیل نوسانات قیمتی در بازار رمزارزها، تجربه ترید موفق و سودده هم در دسته همین محرک های اعتیادآور قرار می گیرد.

برعکس لذت های مصنوعی و اعتیادآور، لذت های طبیعی مانند صرف غذای عالی یا تماشای یک غروب زیبا می توانند کمتر تحریک آمیز و جذاب باشند.

استرنلی می گوید:

افراد آنقدر مشغول محرک های انتخابی خود می شوند که علاقه به سایر تجربه های زندگی که قبلا برایشان لذت بخش بود را از دست می دهند چون این گرایش طبیعی مغز است که به دنبال لذت باشد.

مارینی به این نکته اشاره می کند که همه افراد به یک قمارباز وسواسی، معتاد به کوکائین، الکل یا ترید ارزهای دیجیتال تبدیل نمی شوند. اما معتقد است که ۳ درصد از بریتانیایی ها به قمار علاقه بیمارگونه دارند. آژانس امنیت سلامت انگلیس تخمین زده است که حدود ۲/۲ میلیون نفر بزرگسال درگیر قمار هستند یا ریسک اعتیاد به قمار آن ها را تهدید می کند. مارینی و استرنلی هر دو بر این باور هستند که اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال بسیار شبیه به اعتیاد به قمار است و باید به روشی مشابه، درمان شود.

مارینی با ارائه آماری که نشان می دهد ۳۳ درصد از شهروندان کشورش در بازار ارزهای دیجیتال فعالیت می کنند، گفت نگرانی او این است که نکند فقط نوک کوه یخ را می بیند. او می گوید که هر روز افراد بیشتر و بیشتری به مرکز درمانی او مراجعه می کنند که واقعا در ارزهای دیجیتال غرق شده اند.

از سال ۲۰۱۶ تا به امروز، مرکز توان بخشی مارینی به بیش از ۲۰۰ مراجعه کننده که دچار اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال بوده اند، کمک کرده است. مارینی معتقد است که ارزهای دیجیتال به دلیل ماهیت نوسانی خود، خیلی سریع تر از قمار مردم را به خود معتاد می کنند.

در بازار رمزارزها فرد دائما در حال چک کردن قیمت ها است چون قیمت ها هم دائما در حال نوسان و تغییر هستند. با وجود بیش از ۲۰۰۰۰ ارز مختلفی که در بازار وجود دارد، افراد وقت خیلی زیادی را در سایت های رسانه ای مختلف صرف بررسی ارزها می کنند و این به یک معضل در زندگی آن ها تبدیل می شود.

البته به گفته استرنلی، بسیاری از افراد می توانند بدون نگرانی به ترید رمزارزها بپردازند. او معتقد است که گرچه بیشتر افراد می توانند بدون ایجاد علاقه ای وسواسی به ارزهای دیجیتال، در این بازار سرمایه گذاری و خرید و فروش کنند اما بعضی از افراد دچار اختلالات گسترده در رفتار معاملاتی خود می شوند که نتیجه ای جز اعتیاد نخواهد داشت.

چه کسانی در معرض اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال هستند؟

گرچه هیچ راهی وجود ندارد که دقیقا بگوییم چه کسانی پتانسیل ابتلا به اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال را دارند اما استرنلی معتقد است افرادی که بیشتر در معرض این بازار قرار دارند، افرادی که سابقه ابتلا به سایر اعتیادها را دارند یا افرادی که مشکل وابستگی به قمار دارند، بیشتر مستعد درگیر شدن با چنین اعتیادی هستند. سابقه خانوادگی در ابتلا به اعتیاد، مشکلات زمینه ای در رابطه با سلامت روان، خصوصیات رفتاری مثل شتاب زدگی و ریسک پذیری هم می توانند باعث بروز رفتارهای اعتیادآور در تریدرها باشند.

طبق تجربه استرنلی، تریدرهای ارزهای دیجیتال اغلب بسیار آموزش دیده و دارای شم اقتصادی خوبی هستند. آن ها احساس می کنند که نبض بازار در دستشان است و چیزهایی می دانند که دیگران از آن بی خبر هستند. مثلا، آن ها وقت خیلی زیادی را صرف تحقیق در مورد زیر و بم یک پروژه خاص می کنند یا ممکن است تبحر بالایی در تحلیل نمودارها، اقتصاد کلان، احساسات بازار یا سایر مقیاس های مبتنی بر گمانه زنی داشته باشند. بنابراین دچار حالتی به نام «توهم کنترل» می شوند. این افراد تصور اغراق آمیزی از تسلط بر رویدادهای بیرونی دارند.

در تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، محققانی از دانشگاه دئوستو اسپانیا و دانشگاه کالج لندن عنوان کردند که «توهم کنترل یعنی مبالغه کردن در برآورد تاثیری که رفتار ما بر نتایج غیر قابل کنترل، می گذارد». به گفته استرنلی، این امنیت خاطر کاذب می تواند تریدرها را تشویق کند که ریسک های بیشتری را به خود تحمیل کرده و وارد معاملات احساسی بیشتری شوند. اگر تریدرها احساس کنند که روند بازار را می دانند به احتمال زیاد ریسک بیشتری کرده و وارد تریدهای سنگین تری می شوند و به تدریج اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال در آن ها شکل می گیرد.

مارینی نموداری به نام «منحنی ارزهای دیجیتال» (Crypto Curve) را ایجاد کرد که چرخه حیات این نوع از رفتارهای ریسکی را نشان می دهد. این نمودار با نمودار معروف «Crypto J-curve»\xa0که ارزش بازار یک رمزارز را طی مدت زمان نشان می دهد، متفاوت است. منحنی مارینی روند تکاملی ترید اعتیادآور را از مراحل «بسیار راضی کننده» و «ناامیدی» تا «شناخت»، «درمان» و «رشد» به تصویر می کشد.

استرنلی می گوید بعضی از نشانه هایی که باید به دنبال آن باشیم شامل تلاش های ناموفق برای ترک یا کم کردن ترید، فکر کردن در مورد رمزارزها در زمان هایی که مشغول ترید نیستید، احساس شرم و گناه و پنهان کردن ضررهای مالی از کسانی که دوستشان دارید، هستند. دروغ گفتن، دزدی کردن، فروش دارایی ها یا قرض گرفتن برای ادامه دادن به ترید هم علامت خطر محسوب می شوند.

یکی از مراجعه کنندگان به مرکز توان بخشی مارینی برای یک موسسه مالی کار می کرد و ۵/۱ میلیون دلار از این موسسه دزدیده و در بیت کوین سرمایه گذاری کرده بود اما با نوسانات قیمت بیت کوین، ۲/۱ میلیون دلار از این پول ها را از دست داد. یکی دیگر از مراجعه کنندگان که برای سوءمصرف مواد مخدر به این مرکز مراجعه کرده بود و موفق شد اعتیاد خود را ترک کند، توانست نیم میلیون یورو از ترید ارزهای دیجیتال به دست آورد. اما دو سال بعد دوباره به مرکز توان بخشی مارینی برگشت در حالی که معتاد به مواد و الکل شده بود و تمام ارزهای دیجیتال خود را هم از دست داده بود.

نشانه های دیگری که اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال دارد شامل خرج کردن پولی که برای هزینه های زندگی اختصاص داده بودید در بازار رمزارز، اولویت دادن به ترید نسبت به فرصت هایی برای ایجاد روابط و شغل بهتر، اختلال در تمرکز، از دست دادن علاقه به فعالیت های نامرتبط به ترید و مشکلات خواب به دلیل تریدینگ یا فعالیت های مربوط به ترید هستند.

روش های درمان اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال

استرنلی برای افرادی که به دنبال درمان سرپایی هستند یک روش درمانی ایجاد کرده که مطابق با نیازهای هر بیمار، تغییر می کند. رویکرد او نسخه واحدی برای همه نیست بلکه یک چارچوب عمومی است که امکان تغییر دارد. در این روش، پس از این که ارزیابی مفصلی از شرایط بیمار توسط تیم استرنلی انجام شد، طرح های درمانی متناسب با فرد ایجاد می شوند که می تواند شامل تراپی، کوچینگ، روانپزشکی، مشاوره خانوادگی یا زوج درمانی، مشاوره و نظارت بر فعالیت های مالی، کنترل خواب، ورزش و تغذیه و اعلام گزارشات روزانه باشد.

نظارت بر فعالیت های مالی یکی از مولفه های کلیدی در رویکر استرنلی است. او می گوید در درمان همه معتادان به ترید ارزهای دیجیتال یک روش مشترک و کارامد پیدا کردیم و آن هم ایجاد سیستم های نظارت مالی بر دارایي های آن ها شامل حساب های بانکی، پلتفرم های تریدینگ و همچنین کیف پول های دیجیتال است.

استرنلی بر این باور است که نظارت بر دارایی ها و گاهی حتی خارج کردن اختیار آن ها از دست مراجعه کننده به صورت موقت می تواند به فرد کمک کند که مسئولیت درمان خود را بر عهده گرفته و روی آن تمرکز کند. این کار را می توان با کمک یک دوست مورد اعتماد، یکی از اعضای خانواده یا یک متخصص در امور مالی هم انجام داد.

در طول جلسات درمانی، مراجعه کننده روی شناخت محرک هایی که او را به سمت ترید کردن سوق می هد تمرکز کرده و مهارت های مقابله با ترید کردن، اعتمادسازی و تعیین حد و مرز در روابط و کار کردن روی مشکلات روانی و تروماهای خود را کسب می کند.

در مدت زمان بین جلسات، تیم استرنلی خواب، تغذیه، ورزش و میزان استفاده بیمار از شبکه های اجتماعی و کلا فضای دیجیتال را رصد می کنند. استرنلی می گوید درمان و برگشت به وضعیت عادی مانند یک پازل از قطعات مختلفی تشکیل شده و هرچقدر قطعات بیشتری در کنار هم قرار بگیرند، شانس فرد برای این که به یک زندگی موفق و در حال رشد برسد، بیشتر خواهد شد.

مارینی می گوید که در مرکز توانبخشی او، اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال را به عنوان شکلی از اعتیاد به قمار، در نظر گرفته شده و از روش درمانی مشابه استفاده می کند. آن ها درمان شناختی-رفتاری را با روش ۱۲ قدم ادغام می کنند. اولین قدم این است که فرد بپذیرد مشکلی وجود دارد. مارینی می گوید بیمار باید به این نتیجه برسد که در برابر این اعتیاد ضعیف بوده و به همین دلیل، مدیریت زندگی از دست او خارج شده است. اینجاست که بیمار تایید می کند که مشکلی وجود دارد و وقتی عمیق تر به آن مشکل می پردازیم به این نتیجه می رسد که مشکل چیزی جز خود او نیست.

برنامه شش هفته ای اقامت در مرکز توانبخشی مارینی شامل درمان های فردی و گروهی است. مارینی معتقد است که درمان گروهی به دلیل تایید و همراهی دیگران، بسیار اهمیت دارد. او می گوید در کار گروهی شما شباهت هایی را در خود و دیگری پیدا می کنید و دیگر احساس تنهایی نخواهید کرد. درمان فردی خیلی عالی است اما شاید بتوان گفت درمان گروهی، مهم ترین بخش از روند درمان است.

به گفته مارینی، هنر درمانی و تمرین های گروهی هم در روند درمان گنجانده شده اند. فرآیند بازیابی از اعتیاد روی اجتناب از عود مجدد بیماری پس از تکمیل روند درمان و جلوگیری از اعتیاد به سایر محرک های اعتیادآور مانند مواد مخدر تمرکز دارد. برای مثال، مارینی می گوید به دلیل ماهیت ۷/۲۴ بودن نوسانات ارزهای دیجیتال، فرد برای آن که مدت زمان بیشتری بیدار بماند به مصرف آمفتامین ها روی می آورد.

در نهایت، مارینی معتقد است که درمان اعتیاد یعنی شناخت خود و رسیدن به درک بهتری از چیستی اعتیاد و چرایی بروز رفتارهایی که علت آن اعتیاد است.

سوالات متداول – اعتیاد به ترید ارزهای دیجیتال