اثر مالکیت (Endowment Effect) چیست؟ | چرا نمی توانید دارایی های خود را به موقع رها کنید؟

اجازه دهید برای درک اثر مالکیت یا Endowment Effect، ابتدای مقاله را با مثالی از دوران مدرسه آغاز کنیم؛ وقتی چند کتاب قدیمی و جزو ه های دوران مدرسه را مرور می کردم، با خودم فکر کردم که آیا ممکن است دوباره از آنها استفاده کنم؟ در اعماق وجودم، می دانستم با خواندن آن کتاب و جزوه ها که در دوران مدرسه از آنها چیزی یاد می گرفتم، دیگر چیز جدیدی را از آنها یاد نمی گیرم.\xa0با این حال آن ها را تا به امروز نگه داشته ام.\xa0پیش خودم فکر می کردم که شاید روزی کسی به این کتاب و جزوات نیاز داشته باشد و از این طریق بتوانم به او کمک کنم.

می توان حدس زد که بسیار بعید است روزی برسد که کسی بخواهد از جزوات و کتاب های قدیمی استفاده کند.\xa0حقیقت این است که در زمان گذشته من دیگر به آن کتاب ها نیازی نداشتم،\xa0آنها را نمی خواستم و می توانستم با فروش آنها پول خوبی به دست بیاورم.\xa0با این حال، هنوز نتوانستم از شر آنها خلاص شوم و\xa0هم چنان آنها را پیش خودم نگه داشته ام و فکر می کنم هم چنان باارزش هستند.

به احتمال خیلی زیاد در این مورد من تنها نیستم.\xa0این یک فرآیند فکری است که اکثر ما، هر زمان که به دارایی هایمان فکر می کنیم، با آن روبه رو می شویم.\xa0برخی آن را “ارزش احساسی” می نامند.\xa0اما پاسخ بهتر احتمالا در اقتصاد و روانشناسی یافت می شود که به آن “اثر مالکیت” یا “سوگیری برخورداری” (endowment effect) می گویند.

اثر مالکیت می تواند ما را وادار کند دارایی که مالک آن هستیم را، بیش از ارزش خودش، ارزش گذاری کنیم؛ درنتیجه مانعی برای فروش به موقع دارایی باشد؛ بنابراین بهتر است که از آن شناخت داشته باشیم و متوجه شویم چه پیامدهایی می تواند در روند معامله گری و دنیای مالی ما داشته باشد.

نکات مهم در مورد اثر مالکیت

• اثر مالکیت نوعی سوگیری عاطفی است که باعث می شود افراد وقتی با آن روبه رو می شوند، ارزش دارایی که دارند را بیشتر از آنچه که هست بدانند.
• این اثر می تواند بر معامله گران تأثیرات زیادی داشته باشد؛ زیرا آنها می توانند از پذیرش یک پیشنهاد معقول برای دارایی یا کالایی که قصد فروش آن را دارند، خودداری کنند. درواقع به اشتباه تصور می کنند که قیمت و ارزش دارایی شان خیلی بیشتر از آن پیشنهاد است.
• با این حال، منتقدان این نظریه معتقدند که اطلاعات قابل توجیه اندکی برای رد یا تایید نظریه “سوگیری برخورداری” وجود دارد.

اثر مالکیت چیست؟

اثر برخورداری یا اثر مالکیت، که به عنوان “بیزاری از واگذاری” نیز شناخته می شود (داشتن حس مالکیت هر چیزی است که برای مالک احساس خوبی ایجاد می کند)، نوعی سوگیری عاطفی است که باعث می شود افراد چیزی را که دارند بسیار با ارزش تر از ارزش واقعی آن تصور کنند.

بارها برایمان پیش آمده است که یک نوع ارز دیجیتال یا سهام را خریدرای می کنیم و بعد از رشدهای چند درصدی، باز از فروش آن اجتناب می کنیم؛ زیرا بر این باور هستیم که ارز دیجیتال موردنظر، فرصت برای کسب سود بیشتر را به ما می دهد و باید چند درصد دیگر نیز رشد کند! درست زمانی که ما چنین افکاری را در ذهن خود داریم نه تنها از سود عقب می مانیم، بلکه کم کم دارایی که خریداری کرده ایم، ارزش خود را از دست می دهد.

این اثر اغلب شامل دارایی هایی می شود که صاحبان، ارتباط عاطفی یا نمادینی با دارایی خود دارند (اثر مالکیت، هم ارزش کالا را در ذهن بالا می برد هم وابستگی به آن را افزایش می دهد)؛ نتیجه این مالکیت و وابستگی این است که آنها ارزش بیشتری برای کالای مورد نظر خود قائل می شوند.

سوگیری برخورداری می تواند بر همه افراد جامعه و هر قشر سرمایه گذاری تأثیر بگذارد؛ بنابراین بیایید نگاهی به آن بیندازیم و بررسی کنیم که چگونه می تواند بر روان شناسی معاملات، شکست و موفقیت شما تأثیر داشته باشد.

درک اثر مالکیت یا سوگیری برخورداری

نمونه ای از اثر برخورداری از آثار روانشناسانی مانند: دنیل کانمنک، جک ال. نتچ و ریچارد اچ. تالر است که در سال 1991 مقاله ای نوشتند و به طور مفصل در مورد آن شرح دادند که نمونه ای از آن در زیر بیان شده است:

«یک اقتصاددان، به نوعی نوشیدنی علاقه بسیار زیادی داشت. سال ها پیش چند بطری از این نوشیدنی موردعلاقه خود را با قیمت های پایین خریداری کرد. ارزش این نوشیدنی ها بعد از مدتی بسیار بالا رفته بود، به طوری که یک بطری که در هنگام خرید فقط 10 دلار قیمت داشت، اکنون در حراجی 200 دلار فروخته می شد. این اقتصاددان اکنون گه گاهی مقداری از این نوشیدنی را می نوشد، اما حاضر نیست نوشیدنی را به قیمت حراج بفروشد یا یک بطری اضافی با آن قیمت بخرد.

ما با همین مساله در دنیای مالی نیز روبرو هستیم؛ به عنوان مثال شخصی بیت کوین را با قیمت 40 هزار دلار در سال 2021 خریدرای کرد و قیمت بعد از مدتی تا 70 هزار دلار نیز افزایش یافته است. اکنون در سال 2023، قیمت یک بیت کوین 30 هزار دلار است. اگر آن شخص در قیمت 70 هزار دلاری، بیت کوین خود را فروخته بود، سود خیلی خوبی به دست می آورد و دچار اثرمالکیت نمی شد.

تالر در سال 1980، این الگو یا واقعیت را که مردم اغلب زمانی صاحب یک دارایی هستند ارزش بیشتری برای آن قائلند، “سوگیری برخورداری” نامیده است.

می توان تاکید کرد که اثرمالکیت ، یک محصول یا دلیل جانبی اجتناب از ضرر احتمالی است. برای بسیاری، ترس از دست دادن ممکن است قوی تر از جذابیت به دست آوردن سود باشد. درنتیجه، ممکن است سعی کنند با نگه داشتن دارایی ها به همان شکلی که هستند، آن را حفظ کنند.

مردم همچنین تمایل دارند هزینه هایی که یک فرصت معاملاتی ممکن است در بر داشته باشد را دست کم بگیرند و به جوانب غیر پولی آن معامله فکر نکنند. این امر می تواند آن ها را به سمت در نظر گرفتن ارزش پولی بسیار بالا برای یک کالا سوق دهد، به خصوص اگر قرار باشد در آینده مالک آن دارایی شوند.

اثر مالکیت می تواند چه تأثیری بر معامله داشته باشد؟

Endowment Effect یا سوگیری برخورداری می تواند به دلایل بسیار زیادی که در ادامه مقاله به آن اشاره می کنیم بر معامله گران تأثیر منفی بگذارد:

• اگر یک فروشنده ارزش دارایی را بیش از ارزش واقعی ارزیابی کند، ممکن است قیمت معقولی برای آن را نپذیرد و حتی فرصت های فروش را از دست بدهد.
• در صورتی که ارزش گذاری یک دارایی از سوی فروشنده خیلی بالا باشد، توافق خریدار و فروشنده ممکن است سخت یا حتی غیرممکن باشد و درنتیجه سوگیری مالکیت از انجام معامله جلوگیری می کند.
• سوگیری مالکیت ممکن است باعث شود مردم دارایی یا اشیائی را خریداری کنند که به آنها نیاز ندارند. بخش بزرگی از تاثیرات اثر برخورداری، برگرفته از مالکیت روانی است. به عنوان مثال، اگر شخصی یک تست رایگان به مشتری ارائه دهد (مانند تستر عطر)، از نظر روانشناختی این حس را در مشتری ایجاد می کند که از قبل مالک محصول است؛ بنابراین مشتری برای آن پول خرج خواهد کرد، حتی اگر واقعا به آن نیاز نداشته باشد یا آن را نخواهد.

اثر مالکیت می تواند بر معاملات شما تأثیر بگذارد اما می توانید یاد بگیرید که چگونه آن را تشخیص دهید و در دام آن نیفتید.

چطور بر اثر مالکیت غلبه کنیم؟

در این بخش از مقاله برخی از اقدامات وجود دارد که به طور چشم گیری می تواند تأثیر مالکیت را کاهش دهد:

• قیمت های پایه بر اساس ارزش بازار: هنگام فروش یک دارایی یا شیء، قیمت های پایه بر اساس ارزش بازار می تواند مفید واقع شود و قیمتی که معمولا برای آن تمام می شود را در نظر داشته باشید، نه آنچه را که دوست دارید برای آن تعیین کنید. این نکته شانس بیشتری برای معامله ای که به نفع هر دو طرف باشد را فراهم می کند.
• استراتژی سرمایه گذاری: اگر سرمایه گذاری می کنید، ایده واضح و روشنی از اهداف خود و نحوه رسیدن به آن داشته باشید. انجام این کار می تواند به ایجاد تمرکز کمک کند؛ همچنین به طور چشم گیری از وابستگی به سرمایه گذاری های فردی جلوگیری می کند.
• تنوع در سرمایه گذاری: داشتن یک سبد متنوع می تواند به جلوگیری از قربانی شدن سوگیری برخورداری کمک کند. یعنی داشتن دسته متفاوتی از دارایی ها ممکن است احتمال وابسته شدن به یکی از آنها یا ارزش گذاری بیش از حد قیمت را کاهش دهد.
• پرسش این سوال: همیشه قبل از سرمایه گذاری یا خرید، این سوال را از خود بپرسید “آیا چیزی را که می خرید قبلا نیز آن را خریده و نگه داشته اید؟ اگر آن کالا را نفروخته باشید، ممکن است قربانی اثر مالکیت شده باشید. تشخیص آن می تواند اولین قدم برای غلبه بر اثر مالکیت باشد.

آنچه در مقاله اثر مالکیت مطالعه کردیم:

همیشه این طور نیست که در یک دنیای عالی بتوانیم ارزش دقیق و بهینه هر چیزی را که داریم و مایل به فروش آن هستیم را بدانیم. درک اینکه اثر مالکیت وجود دارد، می تواند به طور چشم گیری به محافظت دارایی های ما در برابر آن کمک کند تا بتوانیم آنها را با قیمت مناسب و در زمان درست بفروشیم.

اثر مالکیت پدیده روان شناسی است که برای چیزی که مالک آن هستیم، ارزش بیشتری قائل می شویم. این می تواند برای معامله گران مشکل ساز باشد؛ زیرا می تواند مانع فروش یک دارایی به قیمت خوب شود، در حالی که برای قیمتی که هرگز ارزش آن را ندارد مقاومت می کنند و در صورتی که ارزش گذاری فروشنده نیز خیلی بالا باشد، می تواند به کلی از معاملات جلوگیری کند. حتی اگر بتوانیم سوگیری مالکیت را به طور کلی از بین ببریم، دنیای مالی هم چنان دارای ریسک بالایی خواهد بود. بازارها می توانند در هر زمان در جهت ناخواسته حرکت کنند؛ بنابراین مهم است که خودتان تحقیق کنید و هرگز پولی بیشتر از آن چه را که نمی توانید از دست بدهید وارد معامله نکنید.

سوالات متداول – اثر مالکیت